در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام ملک‌پور بررسی شد؛

 

 مسئول تحقیقات سیره حضرت زهرا (س) در دانشنامه اهل‌بیت (ع) گفت: آیات بسیاری در ارتباط با مقام و منزلت حضرت نازل شده و براساس منابع اهل ‌سنت، مصداق عبارات قرآنی «مشکوة»، «لیلة»، «نساءنا» و «ابرار» حضرت زهراست.

حجت‌الاسلام امیرحسین ملک‌پور، از محققان دانشنامه اهل‌بیت (ع) در گفت‌وگو با خبرنگار آیین و اندیشه فارس با اشاره نقل‌های مختلف تاریخی در مورد تاریخ ولادت حضرت حضرت زهرا (س) گفت: بیشتر منابع، تاریخ ولادت سرور زنان جهان را بیستم جمادی‌الثانی سال پنجم بعثت عنوان کرده‌اند. برخی منابع اهل سنت نیز این تاریخ را 20 جمادی‌الثانی سال دوم بعثت بیان کرده‌اند. البته عده‌ای نیز معتقدند حضرت زهرا (س) 5 سال پیش از بعثت متولد شده است که این موضوع قابل قبول نیست.

* خلقت حضرت زهرا (س) خلقتی نورانی است

حجت‌الاسلام ملک‌پور با اشاره به اینکه حضرت زهرا (س) پیش از خلقت جسمانی، دارای خلقتی نورانی بوده است، اظهار داشت: درک این نکته مشکل است و برای فهم آن باید به روایات مراجعه کرد. احادیثی در کتاب‌های «معانی‌الاخبار» «کمال‌الدین» شیخ صدوق موجود است که این مطلب را شرح می‌دهد.
این کارشناس علوم روایی با اشاره به حدیث «خلق‌الله نور فاطمة قبل أن یخلق الارض والسماء» گفت: برای عده‌ای این سؤال مطرح می‌شود که انسان پس از آفرینش زمین خلق شده است. بنابراین چطور ممکن است که فاطمه (س) پیش از خلقت زمین خلق شده باشد؟ امام صادق (ع) به این سؤال پاسخ داده‌اند و جدّه خود را «حوریه انسانی» معرفی کرده‌اند، چرا خداوند حضرت زهرا (س) را از نور خود آفریده است.
وی افزود: در ادامه این روایت آمده است که از امام در خصوص جایگاه حضرت زهرا (س) در آن زمان سؤال می‌شود و پاسخ شنیدند: «در زیر گنبدی در عرش» و غذای آن حضرت نیز ذکر خدای سبحان معرفی می‌شود. بنابراین مشخص است که این خلقت، خلقتی از جنس نور است. در روایات است که پیامبر در شب معراج از میوه‌ای بهشتی (سیب یا خرما یا بِه) تناول کرد و خداوند آن مأکولات را در صلب پیامبر به نطفه‌ای مقدس تبدیل کرد.
این پژوهشگر علوم دینی با اشاره به ویژگی تَب‌بر بودن هر سه میوه مذکور ادامه داد: جالب اینکه امامان معصوم (ع) نیز هنگام تب به مادرشان متوسل می‌شدند و حتی دعایی در مفاتیح‌الجنان نیز برای برطرف کردن تب از لسان حضرت زهرا (س) بیان شده است. حتی دلیل نامگذاری حضرت فاطمه (س) را نیز چنین مطرح می‌کنند که شیعیان ایشان از آتش جهنم بریده شده‌اند، چنانچه در روایت می‌خوانیم «... لانّها فطمت هی وشیعتها عن النار».

* آیات «تطهیر»، «مباهله» و «قدر» بیانگر مقام و منزلت حضرت زهرا (س) است

حجت‌الاسلام ملک‌پور در ادامه این گفت‌وگو به بیان شأن نزول برخی آیات در خصوص حضرت زهرا (س) در روایات منابع اهل تسنن پرداخت.
وی با اشاره به آیه تطهیر (...إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا) گفت: در حدیث 3206 سنن ترمذی آمده است وقتی این آیه نازل شد پیامبر (ص) شش ماه متوالی به در خانه حضرت زهرا (س) مراجعه و این آیه را تلاوت می‌کرد.
همچنین در حدیث 2424 صحیح مسلم نیز آمده است؛ حضرت پیامبر (ص) به خانه زهرا (س) می‌رفت، پارچه پشمینه به دور خود و اهل خانه می‌پیچید و این آیه را تلاوت می‌کرد. ماجراهای مشابهی نیز در کتاب‌های فضائل‌الصحابة و معجم‌الکبیر نقل شده است.
این حدیث‌پژوه معاصر از آیه 61 سوره آل‌عمران (...فَقُلْ تَعَالَوْاْ نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءکُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءکُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَکُمْ...) به عنوان مدرک دیگری برای اثبات حقانیت حضرت زهرا (س) نام برد و گفت: در جلد چهارم، حدیث شماره 32 صحیح مسلم از زبان «سعد بن أبی وقّاص» آمده است که وقتی آیه مباهله نازل شد، پیامبر (ص)، علی، زهرا و حسنین علیهم‌السلام را صدا کرد تا با آنها در محل موعود حاضر شود. این حدیث در کتاب سنن ترمذی، جلد 5، حدیث شماره 3724 نیز آمده است.
حجت‌الاسلام ملک‌پور با اشاره به آیات 7 تا 9 سوره مبارکه انسان و ماجرای نذر حضرت علی (ع) و فاطمه (س) و روزه‌داری آنها و بخشش افطار به فقیر، یتیم و اسیر گفت: این روایت در جلد چهارم، صفحه 169 تفسیر کشاف آمده است. یکی دیگر از آیاتی که شأن نزول آن را مرتبط حضرت زهرا (س) می‌دانند، آیه 18 سوره مطففین (کَلَّا إِنَّ کِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِی عِلِّیِّینَ) است. در جلد دوم صفحه 405 شواهد التنزیل آمده است که ابن‌عباس، مصادیق «ابرار» در این آیه را جویا می‌شود و پیامبر (ص) اهل‌بیت (ع) را معرفی می‌کند.
پژوهشگر مؤسسه دارالحدیث، آیه 9 سوره حشر (وَالَّذِینَ تَبَوَّؤُوا الدَّارَ وَالْإِیمَانَ مِن قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیْهِمْ وَلَا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ) را نیز یکی دیگر از این آیات عنوان کرد و گفت: در شواهد‌التنزیل و مجمع‌البیان آمده است که ابن‌عباس از پیامبر در خصوص «یؤثرون» سؤال کرد که یا رسول‌الله! این جماعت کیستند که خدای تعالی محبت آنها را بر ما واجب گردانیده است؟ و فرمود: علی و فاطمه و حسن و حسین (ع).
حجت‌الاسلام ملک‌پور با اشاره به آیه 35 سوره نور (اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ...) گفت: «مشکوة» چراغدانی است که از قسمت‌های مختلف چراغ محافظت می‌کند. روایات مختلف مراد از «مشکوة» را حضرت زهرا (س) دانسته‌اند، چرا که از وظایف ایشان حفظ اعضای چراغ یعنی پیامبر (ص) امیرالمؤمنین و حسنین (ع) بود. شبهه‌ای نیز مطرح می‌کنند که در جریان آتش‌زدن خانه امیرالمؤمنین (ع) چرا با وجود حضور علی (ع) در خانه، حضرت زهرا (س) پشت درآمد؟ یکی از دلایل این حضور، «مشکوة بودن» حضرت زهرا (س) است که برای حفظ یکی از اعضای چراغ اقدام کرده، چنانچه پیش از آن نیز در ماجرای جنگ احد و مجروح شدن پیامبر (ص) از ایشان نگهداری و مراقبت کرده بود.
این کارشناس علوم دینی در خصوص دلیل دوم پاسخ به شبهه مذکور گفت: خود حضرت زهرا (س) در یکی از روایات می‌فرماید: ‌آمدم پشت در تا مهاجمان خجلت‌زده شوند و به حرمت دختر رسول خدا (ص)، از تصمیم خود بازگردند. البته دلیل دیگری هم برای حضور حضرت زهرا (س) عنوان شده که همانا اهمیت ولایت و دفاع از ولی عصر است.
این پژوهشگر حدیثی با اشاره به آیات «إنّا انزلناه فی لیلة المبارکة» و «إنّا انزلناه فی لیلة القدر» گفت: در تفسیر فرات کوفی، «لیلة» را «فاطمه» معرفی کرده‌اند، بدین معنا که خداوند قرآن را در شأن وجودی حضرت زهرا (س) نازل کرده‌ است. این حدیث در جلد اول ، صفحه 478 کتاب کافی نیز موجود است.
حجت‌الاسلام در پایان با اشاره به سوره مبارکه کوثر گفت: در شرح نهج‌البلاغه «ابن‌ابی‌‌الحدید» شأن نزول این سوره مرتبط با حضرت زهرا (س) عنوان شده است.