همانطور که می‌دانید دایره این نام‌ها دورترین موجودات نسبت به خدای تعالی (یعنی شیطان رانده و لعنت شده) تا مقرب‌ترین و نزدیک‌ترین بندگان او را که همان اسماء حسنای پروردگار باشند، دربر گرفته است.
درباره وجود با عظمت امام غایب (ع)، هرچند به نام ایشان به شکل لفظی تصریح نشده است، اما آیات مختلفی از کلام‌الله مجید، حول امامت و ولایت (به طور کلی) و نیز حول منجی موعود بشریت و قیام ایشان، تفسیر و تأویل شده است که از میان آنها بعضی با صراحت بیشتری در این باره سخن گفته است.
مطابق روایات اهل بیت (ع)، تاکنون بیش از 140 آیه از آیات نورانی قرآن، بنا به نقل تشیع و تسنن، به وجود شریف امام زمان (عج) تأویل شده است، که از آن جمله، علامه مجلسی بیش از 70 آیه کریمه را با استناد به روایات درباره ظهور آخرین حجت حیّ پروردگار، نقل کرده است.
همچنین علمای دیگری نظیر علامه بحرانی، سید صادق شیرازی، علی‌اکبر مهدی‌پور، خادمی شیرازی و ... در آثار ارزشمندی مانند تفسیرالبرهان و المحجة فی ما نزل فی القائم الحجة (که توسط سید مهدی حائری قزوینی با عنوان سیمای حضرت مهدی (ع) در قرآن، به فارسی برگردانده شده است)؛ المهدی فی القرآن (که با عنوان موعود قرآن به فارسی ترجمه شده است)، سیمای امام زمان(ع) در قرآن و ... به بررسی این آیات اقدام کرده‌اند.
این آیات را می‌توان به چند دسته تقسیم‌بندی کرد، دسته‌ای از آیاتی که به وجود امام مهدی (ع) تأویل شده است، به وصف آن بزرگوار و بیان جایگاه تکوینی و تشریعی‌شان در عالم هستی اشاره دارند، مانند اینکه امام مهدی(ع)، «غیب» عالم است که ایمان به آن، شرط ورود در حلقه اهل ایمان است.
از جمله اوصاف دیگری که در آیات قرآن، در خصوص معرفی امام عصر(ع) آمده است، عبارتند از آب گوارا، رفیق نیکو، حق، غیب مورد انتظار خداوند که مؤمنان نیز به انتظار برای اوامر شده‌اند، قرآن عظیم، ولی کسی که مظلومانه شهید شد، صراط السّویّ (راه میانه)، کسی که خود و یارانش أولی بأس شدید (دارای قوت رزم‌آوری) باشند، نور خداوند که هرکه را بخواهد به وسیله آن هدایت می‌کند و نور پروردگار که زمین را به وسیله آن نورانی خواهد کرد، انسان مضطرّی که هنگامی‌که دعا نماید مستجاب شود، ستاره پنهان شده (الخنّس)، برخی از آسمان، تجلی‌بخش روز، مطلع فجر (سپیده پگاه)، دارای دین قیمه (استوار)، باطل‌کننده باطل، فتح و نصرت پروردگار، آیت و نشانه خداوند، کسی که یارانش را بندگان شایسته پروردگار تشکیل می‌دهند، آنکه به سبقت گرفتن برای پیروی و اطاعتش امر شده است و ...
بخش دیگری از آیات موعود در قرآن، به حتمی بودن ظهور امام (ع) و قطعی بودن انتقام از ظالمان و ستم‌پیشگان و استقرار حاکمیت صالحان و شایستگان بر عرصه گیتی اختصاص دارد.
هرچند، بیان تفصیلی و دلالات آنها بر طبق روایات نقل شده، مجال مبسوطی را طلب می‌کند و از حوصله این نوشتار، خارج است، اما مناسب است که برای نمونه به چند آیه معروف از این دسته عنایت داشته باشیم.
در آیه شریفه وعد الله الذّین آمنوا منکم وعملوا الصّالحات لیستخلفنهّم فی الأرض کما استخلف الّذین من قبلهم ولیمکّننّ لهم دینهم الذّی ارتضی لهم و لیبدلنهّم من بعد خوفهم أمناً یعبدونی لایشرکون بی شیئاً (1)
(خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده‌اند، وعده فرموده که در زمین خلافت دهد، چنانکه امم صالح، پیامبران گذشته را جانشین پیشینیان خود ساخت و دین پسندیده آنان را بر همه جا مسط و نافذ گرداند، و بر همه مؤمنان پس از ترس و هراس از دشمنان، ایمنی حاصل عطا فرماید که مرا عبادت کرده، هیچ به من شرک نورزند)
امام صادق (ع) فرمودند: [بخش نخست آیه] درباره علی بن ابی‌طالب و امامان از فرزندان ایشان نازل گشته است و منظور از [بخش پایانی آیه] ظهور قائم (ع) است. (2)
سومین بخش از آیات موعود در قرآن، آیاتی هستند که طی آنها، خداوند متعال به بیان شرایط دشوار روز میعاد و قیام موعود برای منکران و کسانیکه تا آن هنگام ایمان نیاورده‌اند، پرداخته است و اهل کفر را انذاری شدید داده است.
از جمله، با این تعابیر و الفاظ، لحظات آن روز وصف شده است؛
روز خدا: خداوند متعال می‌فرماید: «پس آنان را به روزهای خدا یادآور باش» (3)
امام باقر (ع) فرمود: «ایام‌الله سه تا هستند: روزی که حضرت قائم (ع) به‌پا خیزد، روز رجعت و روز قیامت» (4)
روزهنگام معین شده: خداوند به شیطان می‌فرماید: «البته تو از مهلت شدگانی، تا روز وقت معین شده.» (5)
اسحاق بن عمار می‌گوید: از امام صادق (ع) درباره گفته ابلیس پرسیدم، که آن چه روزی خواهد بود؟ حضرت فرمودند: «وقت معلوم، روز قیام قائم آل محمد(ع) است، هرگاه خداوند او را برانگیزد، در مسجد کوفه که ابلیس می‌آید در حالی که بر زانوهایش راه می‌رود و می‌گوید: ای وای از این روزگار، آنگاه از پیشانیش گرفته شده، گردنش زده می‌شود. آن هنگام، روز وقت معلوم است.» (6)


---------------
پی‌نوشت‌ها:
---------------

1) سوره نور/ آیه 55.
2) بحرانی، المحجة؛ ترجمه مهدی حائری قزوینی، ص 39 به نقل از: نعمانی، الغیبة، ص 126.
3) سوره ابراهیم / آیه 5
4) شیخ صدوق، خصال، ص 108
5) سوره حجر (15)، آیه 36 و 37و 38
6( راوندی، دلائل الإمامة، ص 240