حدود بیست روزی می‌شود که تصویر نامه‌ای 2 صفحه‌ای با امضای یک پزشک و چند کارشناس شرکت خدمات رفاهی صنعت نفت و شرکت ملی حفاری ایران به صورت ایمیل دست به دست می‌شود.

این نامه که 21 مارک آب‌معدنی را به 12 آب‌معدنی نامرغوب و 9 آب معدنی استاندارد تقسیم کرده است، در دو هفته گذشته تأثیر بسیار شدیدی بر بازار آب معدنی بر جای گذاشته است.

انتشار اخبار و گزارش‌هایی مبنی‌بر آلودگی آب تهران در یکی، دو سال اخیر، بازار خوبی را برای آب معدنی و سایر آب‌های قوطی شده فراهم کرد. تا جایی که چند روز پیش مرتضی تمدن استاندار تهران، از اقدام برخی شرکت‌های آب معدنی برای ایجاد شایعه در جامعه در‌خصوص آلوده‌ بودن آب تهران خبر داد و وعده داد که به زودی مافیای آب‌معدنی پایتخت معرفی می‌شود. هرچند این وعده وی تاکنون تحقق نیافت.

تمدن در این خصوص گفت: به تازگی اسناد و اطلاعاتی از برخی شرکت‌های بسته‌بندی آب‌های معدنی به دست آمده که حاکی از اقدام آنها برای شایعه‌پراکنی و ایجاد اضطراب و ترس در میان شهروندان تهرانی در مورد آلودگی آب تهران است. این شرکت‌ها با شایعه‌پراکنی به دنبال عرضه و فروش بیشتر آب‌های معدنی بسته‌بندی میان مردم بوده‌اند که به زودی اسامی آنها اعلام می‌شود.

 آب معدنی قربانی دوم

همان‌طور که استاندار تهران اشاره کرده است، یکی از شرکت‌های بسته‌بندی آب تلاش می‌کند تا آب آشامیدنی تهران را «به شدت» آلوده نشان دهد، با این حال آلودگی‌هایی نیز در آب آشامیدنی برخی مناطق تهران مشاهده شده است که به تأیید مسئولان بی‌طرفی همچون وزیر بهداشت و کارشناسان وزارت نیرو نیز رسیده است.

شرکت فروش آب‌ بسته‌بندی یاد شده، در تماس با برخی روزنامه‌نگاران خواهان درج اخباری اغراق‌آمیز از آلودگی‌های آب تهران شده است. اقدامی که به دلیل برخوردهای تهدیدآمیز استاندار تهران خطاب به رسانه‌های گروهی، با توفیق‌هایی نیز همراه بوده است. این شرکت در دومین گام رقبای تجاری خود یعنی سایر شرکت‌های تولید آب معدنی را هدف جنگ روانی خود قرار داد تا سهم بیشتری از بازار داغ آب معدنی و آب قوطی شده را در ختیار گیرد.

شاهرخ ظهیری عضو هیأت‌رئیسه اتاق بازرگانی تهران در‌خصوص جنجال‌های خبری مربوط به آب‌معدنی، به خبر می‌گوید: نامه داخلی شرکت خدمات رفاهی نفت وابسته به وزارت نفت، از سوی یک شرکت تولیدآب بسته‌بندی به صورت گسترده در سطح کشور پخش شد. ویزیتورهای این شرکت، نامه یاد شده را فتوکپی کرده و به عنوان یک سند معتبر به تمام سوپرمارکت‌ها و مراکز فروش آب‌ معدنی رساندند.

این فعال بازرگانی در ادامه می‌گوید: در فهرست یاد شده از 12 آب معدنی معتبر و دارای پروانه کار به عنوان آب معدنی آلوده و مضر یاد شده است. این در حالی است که برخی از این آب‌معدنی‌ها مانند واتا از اعتبار جهانی بالایی برخوردارند. صدمه‌ای که با این کار به صنعت آب معدنی کشور وارد شد، جبران‌ناپذیر است.

وی می‌افزاید: بیش از 15 روز است که تولیدکنندگان آب معدنی به وزیر نفت نامه‌ای نوشته و اقدام غیرمسئولانه برخی کارکنان این وزارتخانه در‌خصوص آلوده اعلام کردن آب معدنی‌های استاندارد گلایه کرده‌اند. با این حال تاکنون پاسخ رسمی به این نامه داده نشده است. هر چند دیروز در برخی رسانه‌ها خواندیم که وزیر نفت از پیگیری قضایی عوامل انتشار این نامه خبر داده است. همچنین شنیده‌های ما حاکی از آن است که وزیر نفت در هامش نامه تهیه‌کنندگان آب معدنی خطاب به مسئولان شرکت خدمات رفاهی نفت دستور داده است که عوامل انتشار این نامه از طریق حراست شناسایی شوند با این حال این نوع دستورها جنبه درون سازمانی دارد و نمی‌تواند جبران‌کننده صدماتی باشد که به کارخانه‌های تولید آب‌معدنی وارد شده است.»

ظهیری ادامه می‌دهد: واحدهای تولید آب‌معدنی یاد شده در فهرست منتسب به شرکت نفت، همگی دارای پروانه فعالیت از وزارت بهداشت و مؤسسه استاندارد هستند و تولید آنها به صورت هفتگی کنترل می‌شود. در چنین شرایطی سکوت مسئولان وزارت بهداشت و وزارت صنایع درخصوص کیفیت آب‌های معدنی قابل تامل است. چون مرجع رسمی کنترل کیفیت آب‌معدنی این دو وزارتخانه هستند و وزارت نفت مرجع رسمی در این خصوص نیست. اگر وزارت نفت درخصوص شکوائیه تولیدکنندگان آب‌معدنی واکنش مناسبی نشان ندهد، در روزهای آینده موضوع را از طریق دادگستری پیگیری کرده و خواهان تأمین خسارت‌‌های وارد شده به صنعت آب معدنی کشور می‌شویم.

اعتراض وزارت بهداشت به وزارت نفت

پس از پیگیری‌های صورت گرفته از سوی انجمن تولیدکنندگان آب‌معدنی ایران، دکتر هدایت‌الله حسینی مدیرکل نظارت بر مواد غذایی و آشامیدنی وزارت بهداشت با ارسال نامه‌ای به مدیران عامل شرکت‌های ملی حفاری و خدماتی رفاهی نفت، خواهان موضع‌گیری این شرکت‌ها درخصوص صورتجلسه منتسب به کارشناسان این شرکت‌ها درخصوص ارزیابی کیفی آب‌های معدنی شد.

این مقام بهداشتی در این نامه خواهان تعیین اصالت یا عدم اصالت صورتجلسه فوق‌الذکر شده و نوشت: ضمناً با توجه به نگرانی مردم از مصرف آب‌های بطری شده، مقتضی است در صورت عدم تأیید، تکذیب آن در روزنامه‌های رسمی کشور درج گردد. در ادامه این نامه تأکید شده است: با توجه به ضوابط این اداره کل ویژگی‌های اندازه‌گیری‌شده در تشخیص کیفیت آب معدنی مؤثر نبوده و مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد.

گفتنی است در صورتجلسه منتسب به کارشناسان شرکت خدمات رفاهی نفت و شرکت‌های حفاری ایران، سه ویژگی درجه سختی، کل ذرات معلق و هدایت الکتریکی مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. در حالی که وزارت بهداشت به شاخص‌هایی همچون نیترات، آلودگی‌های میکروبی و مواردی از این دست تأکید دارد. البته حساسیت‌های ویژه وزارت نفت به دلیل مصرف مداوم آب‌معدنی از سوی کارکنان اقماری آن وجود استانداردهای سختگیرانه‌تری برای آب‌معدنی مصرفی در این وزارتخانه را اجتناب‌ناپذیر می‌کند.

تهدید به تعطیلی

اخبار منتشر شده در رسانه‌های رسمی و غیررسمی درخصوص کیفیت آب ‌آشامیدنی لوله‌کشی و ‌آب‌های معدنی، سود و زیان سرشاری را نصیب کارخانه‌های مختلف تولیدکننده آب‌های بسته‌بندی کرده است.

البته این افزایش مصرف آب طبیعی، ویژه ایران نیست و در سال‌های اخیر در سطح جهانی شاهد رشد متوسط 8درصد در سال مصرف آب‌های بسته‌بندی شده هستیم. آب‌معدنی ایران با گردش مالی 115 میلیارد تومان در سال، سهم اندکی از این بازار جهانی 47 میلیارد دلاری را در اختیار دارد. در ایران در حال‌حاضر به طور متوسط 10 لیتر آب‌معدنی به صورت سرانه مصرف می‌شود و این، نشان از نوپا بودن صنعت آب‌معدنی در کشور دارد. به عنوان مثال هنوز تولید آب‌معدنی ارگانیک در ایران آغاز نشده است و تنها کلنگ احداث یک واحد تولیدی آن به زمین زده شده است.

در چنین شرایطی مسئولان اتاق بازرگانی در واکنش به انتشار اخباری از آلوده بودن برخی آب‌های‌معدنی، مسئولان مربوطه را به توقف تولید آب‌معدنی در کشور تهدید کردند.

اتاق بازرگانی تهران ضمن اعتراض نسبت به بررسی تعیین سطح کیفی آب‌های‌معدنی توسط یک شرکت نفتی، خواستار رسیدگی وزیر نفت در این خصوص شد و تأکید کرد در غیر این صورت، تولید آب‌معدنی در ایران را متوقف می‌کنند.

براساس گزارش اتاق بازرگانی تهران، به زودی استانداردهای آب شرب سالم از سوی انجمن تولیدکنندگان آب‌معدنی کشور تعیین می‌شود تا به زعم آنها شهروندان ایرانی، اسیر بازی‌های درون سازمانی برخی نهادها نشوند. بدین ترتیب انجمن تولیدکنندگان آب‌معدنی که اعضای آن از سوی شرکت خدمات رفاهی نفت به تولید آب‌معدنی نامرغوب متهم شده، از یک سو شرکت‌های وابسته به وزارت نفت را صاحب صلاحیت درخصوص تعیین کیفیت آب ندانسته و از سوی دیگر، اعلام کرده که قصد دارد در وظایف قانونی مؤسسه استاندارد و وزارت بهداشت مداخله کرده و خود را در مقام تعیین‌کننده استانداردهای آب‌آشامیدنی قرار دهد.

نکته جالب توجه در این بازی رسانه‌ای، سکوت مسئولان وزارت بهداشت و عدم موضع‌گیری شفاف آنها درخصوص رفتارهای مداخله‌جویانه تولیدکنندگان آب و نفت درخصوص نظارت بر مرغوب بودن آب آشامیدنی قوطی شده است.