خبرگزاری رسا در مشهد، نخستین مناظره علمی «قمه زنی حکم اولیه؛ حکم ثانویه» 29 اردیبهشت ماه، با حضور دو گروه علمی همت و بصیرت و داوران علمی و عملی در مدرسه علمیه حضرت مهدی(عج) مشهد برگزار شد.

حجت الاسلام مهدی رحمانی نماینده گروه همت در این نشست علمی گفت: حرمت قمه زنی در اسلام به حکم واقعی اولیه است، اکنون در جامعه اسلامی باید حقائق روشن شود و فرق امور مشروع با غیر مشروع معلوم شود. آنچه در روایات سفارش شده است، به قمه زنی ربطی ندارد و نمی توان از آنها مشروعیت این عمل را استفاده کرد.

وی در ادامه بیان داشت: محل نزاع در نوعی از قمه زنی است که، به جمجمه ضربه وارد بشود و اضرار به نفس محسوب بشود.

حجت الاسلام مهدی رحمانی از دیگر شرکت کنندگان دراین جلسه گفت: حکم اولیه(مانند وضو) یعنی حکمی که روی یک عنوان قرار می گیرد و حکم ثانویه روی عنوان ثانوی یک موضوع است.

وی در ادامه افزود: ادعای ما این است که حرمت قمه زنی در حکم اولیه جای دارد و بعضی از مراجع گفته اند در شرع حکمی برای این مسأله بیان نشده است و در عرف این عمل پسندیده نبوده و در زمره سیره متشرعه محسوب نمی شود.

نماینده گروه همت گفت: تاریخچه قمه زنی هرگز به زمان اهل بیت نمی رسد و سه نقل در مورد تاریخچه قمه زنی بیان شده است. نقل اول اشاره به زمان صفویه دارد؛ نقل دوم اشاره به زمان قاجاریه دارد و نقل سوم اشاره به شکل گیری در زمان صفویه و نظم گرفتن در زمان قاجار دارد.

حجت الاسلام رحمانی گفت: در بعضی روایات الفاظی بیان شده که ممکن است از آن ها برداشت قمه زنی بشود همانند لفظ «لطم» که به معنای ضربه زدن با کف دست است، اما دلیل شرعی برای جواز قمه زنی در اسلام وجود ندارد.

حجت الاسلام حبیب صداقت پور، نماینده گروه بصیرت گفت: قمه زنی را می توان از دو منظر برسی کرد، حکم اولی و حکم ثانوی، حال ادعا این است: حکم اولی قمه زنی حلّیت است و هیچ یک از فقها قائل به حرمت آن نشده اند و این حلیت ثابت است تا زمانی که مانعی جلوی این حلّیت را بگیرد.

وی ادامه داد: مطالبی که از سوی گروه همت بیان شد حکم ثانویه است و ضرر جزو احکام ثانویه است.

نماینده گروه بصیرت گفت: ما قصد داریم در این مناظره نفس فعل قمه زنی، از نظر حرمت را بیان کنیم. منابعی که از علما مطرح شده است بر جایز بودن قمه زنی دلالت دارد و تمام علما بیان می کنند حکم اولیه قمه زنی حلیّت است و اگر حرمتی برای آن مطرح می شود به دلیل وجود احکام ثانویه است.

حجت الاسلام صداقت پور در ادامه تصریح کرد: در کلام علما نسبت به تصرف انسان در بدن خود حرمتی ذکر نشده است و انسان نسبت به بدن خود اختیار دارد.

وی اظهار داشت: ادله بر جواز قمه زنی به دو دسته عام وخاص تقسیم می شوند که باید در هر بخش موضوع آن برسی بشود.

نماینده گروه همت گفت: پیرامون حکم اولیه وثانویه بعضی از فتاوای علما موافق و برخی مخالف با نظر گروه بصیرت است. امام خمینی(ره) با قمه زنی مخالفت می کردند و رهبر معظم انقلاب هم بیان می کنند اگر کسی نذر کرده باشد تا قمه بزند، نذر صاحب نذر اعتبار ندارد.

نماینده گروه بصیرت با توجه به تاریخچه قمه زنی بیان داشت: اباحه نیاز به تاریخچه ندارد و اثبات حرمت نیازمند دلیل است. تمام فتاوا بنا بر حکم اولیه، حلیت قمه زنی را اثبات می کند و حرمت قمه زنی در حکم ثانویه مطرح می شود و زمانی که وهن دین مطرح می شود جزو احکام ثانویه قرار می گیرد.

حجت الاسلام علی طباطبایی نماینده گروه بصیرت گفت:در هر چیزی اصل اولیه اباحه است و اگر به شخص برسد جزو احکام ثانویه قرار می گیرد.

نماینده گروه همت تصریح کرد: احکام اولیه وثانویه از تقسیمات حکم واقعی است، یعنی تا زمانی که حکم واقعی نباشد، نیاز به حکم ثانویه محسوس است.

وی در ادامه اذعان داشت: این مباحث باید به گونه علمی مطرح شود و اگر تقریری از معصومین وسیره متشرعه وجود دارد، باید به آن مراجعه شود.

حجت الاسلام رحمانی گفت: وضو به علت وجوب در حکم اولیه جای می گیرد؛ ولی قمه زنی وجوب ندارد و به سبب وجود حرمت باید به احکام ظاهری مراجعه بشود.

وی افزود: اهدای عضو و جهاد به دلیل داشتن مزایای معنوی در آخرت، ضرر محسوب نمی شود.

نماینده گروه بصیرت به نقل از امام خمینی(ره) بیان کرد: به حکم عقلی انسان می تواند بر نفس خودش تسلط داشته باشد. با توجه به این فتوا می توان استدلال کرد اهدای عضو تا جایی مجاز است که برای بدن ضرر نداشته باشد. قمه زنی به این معنا نیست که فقط جمجمه بشنکند و یا شکاف بردارد، بلکه به معنای پذیرفتن این موضوع از عرف است.

حجت الاسلام محمد حسن ربانی بیرجندی، داور علمی مناظره و مدرس حوزه علمیه مشهد گفت: در این مناظره قانون و ملاک حکم اولی وثانوی بیان نشد و هر دو گروه در بیان حکم اولیه کوتاهی کردند.در مناظرات باید برخورد جدی باشد؛ زیرا مناظره میدان شوخی نیست.

مدرس حوزه علمیه مشهد گفت: در همه مناظرات گروه اول به دلیل آگاهی نداشتن از سخنان گروه مقابل، با ترس وارد می شوند.گروه همت ابتدا به صورت ناقص وارد بحث شدند و دلایل کامل برای حرمت قمه زنی بیان نکردند. در ادامه وارد تاریخچه قمه زنی شدند در حالی که در مناظره تاریخچه جایی ندارد.

حجت الاسلام ربانی بیرجندی گفت: گروه بصیرت به صورت قاطع وارد بحث شدند، در مناظره باید آرام و مطمئن سخن گفته بشود و بخشی از مناظره به مغالطه تبدیل می شود. استناد به فتاوا بحث را از نظر علمی خارج می سازد. گروه بصیرت دلایل خود را به طور قوی بیان کرد؛ ولی در مناظره دلایل علمی مناسبی، به گار گرفته نشد.

حجت الاسلام حسین مسعودی، داور مهارتی مناظره و استاد حوزه و دانشگاه اسم این مناظرات را حقیقت جویی بیان کرد و بیان داشت: در مناظره از طرف مقابل موضعی در خواست می شود که اگر، سخنی برای گفتن دارد بیان کند و پاسخش را بشنود و انسان افزون بر اظهار نظر خود نسبت به طرف مقابل حالت استماع دارد و سعی می کند تا همان اندازه که می گوید، به همان اندازه بشنود.وی در ادامه بیان داشت: یکی از مهمترین فرآیند هایی که باعث تولید علم می شود، فرآیند مکانیزم گفتگوی واقعی می باشد و این امر غیر از گفتگوی جدلی است./